95 LAT KOBIET W POLSKIEJ POLICJI
26 lutego 2020 r. przypada 95. rocznica powołania Policji kobiecej. Dzisiaj widok kobiety w policyjnym mundurze nie wzbudza nadzwyczajnego zainteresowania. Jednak niemalże dziewięćdziesiąt pięć lat temu taki obraz na ulicach polskich miast z pewnością stanowił niemałą sensację i niestety należał do rzadkości.
Pierwsze jednostki Policji kobiecej zostały stworzone w wielu krajach świata po I Wojnie Światowej. W zależności od lokalnych uwarunkowań obecność kobiet w Policji przybierała postać osobnej służby, oddziałów kobiecych służących w ramach państwowych służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo lub korpusu kobiecego skupiającego policjantki rozsiane po jednostkach Policji w całym kraju. W Polsce funkcjonariuszkom Policji Państwowej, oprócz zadań z zakresu poocy społecznej i lekkich wykroczeń, powierzono sprawy dotyczące handlu ludźmi, przestępstw obyczajowych i włóczęgowstwa nieletnich. Dlatego polskie policjantki dwudziestolecia międzywojennego uznawane były za jedne z najlepszych w Europie i na świecie.
Pierwsze umundurowane policjantki pojawiły się na ulicach Warszawy i Łodzi wiosną 1925 r. Organizację kobiecego pododdziału powierzono wydziałowi szkolenia Komendy Głównej Policji Państwowej. Tam opracowano trzymiesięczny kurs przygotowawczy oraz przystąpiono do naboru kandydatek. Pierwszeństwo dano kobietom, które już wcześniej, w czasie wojny pełniły służbę mundurową i przeszły odpowiednie przeszkolenie wojskowe, z elementami wywiadu włącznie. Ówczesne braki finansowe Policji sprawiły, że do służby przyjęto wówczas zaledwie 30 pań, na czele których stanęła 33-letnia Stanisława Paleolog, członkini byłej Milicji Obywatelskiej Kobiet we Lwowie, uczestniczka wojny polsko-bolszewickiej. Została ona pierwszą Komendantką Policyjnej Kobiecej Brygady Sanitarno-Obyczajowej w Stołecznym Urzędzie Śledczym.
W miarę przybywania etatów dla kobiet w Policji Państwowej wzrastały też ich kompetencje i obszar działania. W roku 1930 korpus polskiej Policji kobiecej liczył 50 funkcjonariuszek (w 1938 r. – 150). Przeszkolone policjantki zasiliły wydziały Policji kryminalnej we wszystkich komendach wojewódzkich Policji Państwowej. Obok służby wywiadowczej coraz śmielej rozwijano prewencję, organizując systematyczne patrole wszędzie tam, gdzie zachodziło prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia dla dzieci, młodzieży i kobiet. W latach 1935-36 przeprowadzono reorganizację Policji Kobiecej, tworząc nowe struktury organizacyjne. W sierpniu 1935 r. Komendant Główny Policji Państwowej utworzył w Wydziale IV Komendy Głównej Policji Państwowej (Centrali Służby Śledczej) referat dla spraw oficerów i szeregowych kobiet, funkcjonariuszek Policji Państwowej (referat Policji Kobiecej). W tym samym czasie rozpoczęto tworzenie sieci terenowych jednostek Policji kobiecej. Rozbudowano organizację działającej od 1925 r. brygady w Urzędzie Śledczym miasta stołecznego Warszawy. Na jej czele stała kobieta w stopniu oficera, która podlegała bezpośrednio naczelnikowi urzędu. W ramach brygady wydzielono 25-osobowy pluton umundurowanych policjantek, które miały prowadzić działalność prewencyjną i opiekuńczą. W 1935 r. rozpoczęto tworzenie specjalnych izb zatrzymań, gdzie osadzano dzieci i nieletnich zagrożonych przestępczością. Zorganizowano również brygady kobiece w wydziałach śledczych w wielu komendach powiatowych i miejskich Policji, zrezygnowano jednak z tworzenia takich komórek na szczeblu urzędów śledczych (z wyjątkiem Warszawy). Nadzorem funkcjonariuszek Policji Państwowej objęto parki, ogrody, dworce kolejowe i autobusowe, tereny wokół szkół, miejsca publicznych zabaw itp. Policjantki wyposażono też w prawo do kontroli podejrzanych lokali i mieszkań. Tam jednak towarzyszyli im zazwyczaj mundurowi koledzy.
foto: zbiory Narodowego Archiwum Cyfrowego
